Een tekst die voorbij kwam op mijn Instagram tijdlijn. Ik schoot in de lach. Dat zegt wel genoeg toch? Soms heb je even een reminder nodig om in het hier en nu te zijn. Hoe voel ik mij? Ben ik gespannen? Stress zet zich vaak vast in je kaken. Of in je nek en je schouders. Of misschien zit je ademhaling wel hoog.

Hoe zit jij er nu bij?

In het kader van de begeleiding van een aantal leerkrachten viel mij weer op hoe intens en intensief het kan zijn, wanneer je voor de klas staat. Hoe geneigd je bent om maar door te gaan. Juist wanneer het druk is. Want anders komt het nooit af toch?

Effecten van stress

Stress heeft niet alleen effect op jezelf en je eigen gezondheid en werkplezier. Het heeft ook effect op de leerlingen in de klas (Kennisrotonde, 2017). Wanneer je als leraar langdurig stress ervaart, lukt het minder om een kwalitatief goede leeromgeving voor de kinderen te realiseren. Dit komt de sfeer in de klas en de relatie met de kinderen niet ten goede. Het gedrag van leerlingen heeft effect op je relatie met die leerlingen en dit gedrag roept ook emoties bij je op. Omdat het vaak ook niet lukt om adequaat te reageren op conflicten en probleemgedrag ontstaat er een vicieuze cirkel.

Doorbreek de negatieve spiraal

Stress is onderdeel van ons leven. Het hoort erbij. Dat geeft niet. Zolang daar tegenover maar tijd staat om te ontspannen. Tijd voor pauze. Tijd om te herstellen. Tijd om weer in balans te komen. Daar zit vaak de crux. Gun je jezelf die tijd? Hoe gaan jullie daar mee om op school? Is pauze ook echt pauze? Of zit iedereen met een stapel nakijkwerk en wordt er al vast gesproken over de organisatie van sinterklaas of kerst?

Luister naar je eigen emoties

En gedurende de dag als de leerlingen in de klas zijn, hoe ga je dan om met stress? Sta regelmatig eens stil bij emoties die op een dag voorbij komen. Voel je lijf. Voel hoe je op emoties reageert. Voel je je kaak verstrakken? Adem je sneller? Breekt het zweet je uit? Je emoties onderzoeken hoeft en kan niet altijd wanneer je in de actie bent, maar kan ook af en toe na schooltijd.

Wegduwen van emoties lijkt soms handig, maar levert op den duur juist meer stress op. Laat de emotie er zijn. Probeer die te benoemen. Dat kan al heel simpel in boos, blij, bang, verdrietig. Wat is het dat je zo geraakt heeft? Bedenk eens wat maakt dat juist dat bepaald gedrag je zo raakt. Waarom is dit voor jou zo’n rode knop?

Welke gedachten gaan er door je heen? ‘Nou doet hij het alweer! Hij doet het expres om me dwars te zitten!’ Probeer deze gedachten niet op jezelf te betrekken. Leef je in in de ander. Vraag je af waarom iemand iets (of misschien juist niets) doet.

Door je emoties toe te laten en te onderzoeken, reageer je niet meer zo heftig in een emotionele impuls. Je krijgt meer zicht op wat je eigen behoefte is. Zo ontstaat er ruimte om bewuster en kalmer te reageren of juist proactief te kiezen wat het beste is. Vanuit herstel en balans kun je weer betere keuzes maken voor jezelf, maar ook voor de groep.

Leer naar jezelf te luisteren, je eigen behoeften te herkennen en erkennen en jezelf te beschermen tegen overmatige stress. Wat heb jij echt nodig? Hoe kun je dat inbouwen in je dagelijkse leven? Soms kan het al voldoende zijn om even te letten op je ademhaling. Ook met de kinderen kun je ontspannen met bijvoorbeeld een ademhalingsoefening, even rustig kleuren of misschien juist door even te bewegen en een dansje te doen.

Dat kun je allemaal zelf doen. Maar: je hoeft het niet alleen te doen!

Samen keuzes maken

Deel wat je raakt en waar je tegenaan loopt. Waarschijnlijk ben je niet de enige die zich gestrest voelt of die bepaald gedrag lastig vindt. Verzand niet in samen ‘klagen’, maar ga actief op zoek naar wat er anders zou kunnen. Ga van reactief naar proactief reageren.

Zelfs (juist!!!) met betrekking tot gedrag waar je tegenaan loopt in jouw groep is het belangrijk om schoolbreed te kijken. Door positieve gedragsinterventies schoolbreed neer te zetten wordt een veilig en positief schoolklimaat gecreëerd wat sociaal gedrag bevordert en gedragsproblemen vermindert. Juist leerlingen met gedragsproblemen hebben een eenduidige aanpak nodig. Gedrag is iets wat door de hele school moet worden aangeleerd. Daarbij kan het versterken van executieve functies probleemgedrag verminderen.

Door in je team te bespreken wat er bij jou speelt, kun je openheid creëren om schoolbreed te kijken. Dit kan gaan over hoe er in de school wordt omgegaan met het aanleren van gewenst gedrag. In het kader van ervaren stress kan het ook gaan over hoe zaken bij jullie op school zijn georganiseerd.

Hoe gaan jullie op school om met alle taken die er zijn? Lukt het jullie om daarin te kiezen? Moet alles? Als je samen bewust kiest, scheelt dat al heel veel. Misschien zijn er ook nog mogelijkheden om anders om te gaan met taken die er zijn. Kunnen leerlingen misschien zelf dingen organiseren? Waar kunnen ouders of anderen betrokken worden?

Verder is het goed om eens onder de loep te nemen hoe jullie organisatie in elkaar zit. Hoe zit het met vergaderdruk? Met administratie? Kunnen jullie dingen anders organiseren waardoor er meer ruimte ontstaat in tijd?

Welke keuzes maken jullie? Welke keuzes maak jij?

Regie nemen en stil staan bij zaken waar je invloed op hebt, zorgt voor een vermindering van stress.

Ontspan je kaak!