Kijken naar fouten? Kijken naar feiten!
De kinderen uit mijn klas konden het zinnetje feilloos afmaken: van proberen…kun je leren! Wat ik ook vaak zei: fouten maken geeft niet. En hoe herkenbaar: ze probeerden toch vaak dingen die fout gingen te verstoppen.
Herkenbaar, want hoe groot is die neiging ook onder ons, als volwassenen. Een fout wegmoffelen, allerlei excuses aandragen, wijzen naar een ander, er een mening of theorie tegenaan gooien om het toch maar een beetje goed te praten.
Maar hoe kom je hiervan los en hoe kom je daadwerkelijk tot leren van je fouten? Door te kijken naar de feiten! Door te kijken wat er echt aan de hand is en los te komen van de kramp die ontstaat, wanneer er iets niet gaat zoals gewenst.
Fouten maken hoort bij de realiteit van alle dag. Als het jou lukt, of als het jullie als team lukt, om zonder waardeoordeel naar fouten te kijken, dan ontstaat er ruimte voor ontwikkeling, voor nieuwe inzichten, voor andere perspectieven en voor verandering en verbetering.
6 tips voor professionele ontwikkeling en teamontwikkeling
1. Neem af en toe een moment om te reflecteren. Door stil te staan, kun je weer vooruit gaan. Wat doe ik? Hoe doe ik dat? Wat wilde ik doen? Wat voelde je erbij? Welke gedachten en overwegingen had je?
Vaak lukt dit niet alleen. Je hebt soms een ander nodig om zicht te krijgen op wat buiten jouw blikveld ligt. Een collega kan vanuit een ander perspectief met je meedenken.
2. Vraag eens een collega om feedback op je werk. Spannend en kwetsbaar. Maar dit kan je helpen om anders naar je fouten en de feiten te kijken.
Het nadeel van kijken naar de fouten, is dat het zo’n negatieve benadering is. Het gaat om wat niet lukt. Om wat je tekorten zijn, je zwakke punten. Als je kijkt naar je vak, is het zo veel omvattend. Je kunt niet op alle fronten uitblinken. En de vraag is of de daadwerkelijke groei zit op je zwakke punten verbeteren. Wat als je kijkt naar waar je kracht ligt?
3. Schrijf voor jezelf eens op wat jouw talenten zijn en hoe je deze benut of wilt benutten in je werk. Lastig? Ook dan kun je een ander vragen met je mee te kijken en denken.
Op deze manier werk je ook aan je persoonlijke ontwikkeling, maar dan op een manier die je zelfvertrouwen kan geven. Hier krijg je energie van en het kan je helpen je verder te ontwikkelen en nieuwe dingen aan te pakken.
Misschien wil je inderdaad wel die volgende stap zetten, nieuwe dingen aanpakken, je onderwijs verbeteren. Dan kun je ervoor zorgen dat je je leeromgeving krachtig en betekenisvol maakt.
4. Zoek uitdaging in je werk door bijvoorbeeld nieuwe werkvormen te proberen, door een vergadering anders in te richten. Geniet en leer van onderwijsinhoudelijke gesprekken, van lastige situaties met een kind uit je klas of tijdens de pleinwacht.
En vooral: deel! Want leren wordt zoveel meer en zoveel meer betekenisvol als je het met anderen doet!
5. Deel met je collega’s je ervaringen en reflecteer daarop, onderzoek meerdere perspectieven en stel verdiepende, open vragen. Kijk niet alleen naar de handeling in de situatie, maar ook naar de gedachten en gevoelens die een rol spelen. Kom niet (direct) met oplossingen, hoe verleidelijk ook, want dan stopt het reflecteren.
Ontwikkelen en leren ontstaat niet alleen vanuit ervaring. Het is van belang om ervaringen en opbrengsten/oplossingen vanuit het reflecteren naast bestaande concepten en theorieën te leggen. Dit helpt om betekenis te geven, verbanden te leggen en verklaringen te geven. Juist in teamverband is dit belangrijk, omdat je op deze manier een gezamenlijke taal creëert.
En dan komen we toch weer bij waar ik mee begon: van proberen…kun je leren! Experimenteren is iets waar we weleens aan voorbij gaan: stel je voor dat het fout gaat. Terwijl juist in het experiment de mogelijkheid ligt van tegelijkertijd werken en leren. Hoe dan?
6. Begin met een simpel en weinig bedreigend experiment. Doe het samen. Bespreek vooraf wat je doet als het experiment niet verloopt zoals gepland. Vertel anderen waar je mee bezig bent en vraag of ze input hebben.
Het experimenteren levert nieuwe ervaringen op, waarop gereflecteerd kan worden. Misschien blijft het hierbij. Misschien stel je wat bij en ontwikkel je het plan verder. Wie weet breidt het experiment zich uit naar meer collega’s, het hele team. Het mooie van zo leren en ontwikkelen: ieder werkt aan de eigen professionele en persoonlijke ontwikkeling. Door het samen leren, kan zich dat verdiepen en wordt er ook gebruik gemaakt van de verschillende kwaliteiten, expertises en interesses van ieder teamlid.
In een eerder blog (‘Ademt’ jouw school leren? – Onderwijskunstig) heb ik de vraag gesteld, hoe het leren nog meer in je organisatie verweven kan worden, vanuit de vraag wat leren eigenlijk is. Leren is dus ook fouten maken en daarin ruimte geven aan jezelf en anderen om je heen om zo het potentieel van fouten te benutten. Leren is met een zachte blik naar jezelf en je fouten kijken. Leren is met compassie luisteren naar het verhaal van de ander. Leren is ook risico’s durven nemen.
Geïnspireerd op ‘Samen leren in onderwijsteams’ van Martijn Vroemen, Sibrenne Wagenaar en Marieke Dresen
